1
دانشیار گروه زبان وادبیات فارسی دانشگاه پیام نور
2
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان همدان
چکیده
همزمان با آغاز انتشار روزنامهها و مجلههای فارسی، سرپرستان و سردبیران این نشریات برای افزایش مخاطبان خود به جلب خوانندگان نوجوان پرداختند و کوشیدند به بخشی از نیازهای آنان پاسخ گویند، زیرا در میان این گروه سنی از یک سو میزان سوادآموزی رو به گسترش بود و از سوی دیگر شوق بیشتری به دانستن و آگاهشدن وجود داشت. از این رو نشریاتی مانند تربیت، ادب، شکوفه و زبان زنان با آوردن مقالههای گوناگون دربارهی آموزشگاههای نو و دانستنیهای عمومی و علمی دانشآموزان را به خواندن روزنامه تشویق میکردند. در پایان این دوره، با گسترش مطبوعات و توجه روزافزون روزنامهنگاران به نسل نوجوان، در فاصلۀ بین سالهای 1296-1299 ش، چهار مجلهی ویژه نوجوانان و چند نشریهی ویژه کودکان منتشر شد که موضوع آنها، بازتاب روشن نوخواهی و علمگرایی در میان نسل کودک و نوجوان آن دوره است. بیشتر مطالب این نشریات در زمینههای علمی و دانش همگانی نوشته شدهاند. بخشی از ستونهای این نشریات به مقالههای بهداشتی اختصاص داده شدهاست. «ادبیات» در این میان جای اندکی داشت. از میان این چهار نشریه، تنها مجله «الادب» رویکرد جدی به ادبیات داشتهاست. سه نشریهی دیگر تنها چند شعر از شاعران گذشتهی ایران و یا مقالههای کوتاه ادبی به سبک کهن، چاپ کردند. نسبت به شناساندن ادبیات نو آن دوره و گسترش آن در میان نسل کودک و نوجوان بیتوجه بودند. هدف اصلی از بررسی این چهار نشریه، یافتن نخستین نشانههای ادبیات روزنامهای در میان نشریات گروه سنی کودک و نوجوان است. از این رو در هر نشریه به میزان مطالب ادبی، موضوعها و گونههای آن و شکل طرح ادبیات برای مخاطبان، توجه شدهاست.